عضویت راهبر دانش در انجمن مهندسی دریایی ایران
20, دی , 1402برگزاری سمینار آشنایی با اسناد حمل و اهمیت آن در حمل و نقل بین المللی
20, دی , 1402قوانین حمل و نقل دریایی + نکات کلیدی
حمل و نقل دریایی، یکی از راههای اصلی برای تبادل محمولههای تجاری و بهمقصدرساندن مسافران با پشتسرگذاشتن کشورها و قارهها است. این صنعت بهصورت گسترده در سرتاسر جهان وجود دارد و به جهت ایجاد تراز تجاری و اقتصادی میان کشورها اهمیت بسیاری دارد. برای اینکه چنین صنعت گسترده و عظیمی در تمام نقاط دنیا بدون برخورد کردن با مشکلات حقوقی و حتی مالی به فعالیت خود ادامه دهد، باید تدابیری در نظر گرفته شود. به همین دلیل، سازمانهای مربوطه با گردهمایی و درنظرگرفتن تمام زوایای پروژههای لجستیکی و حمل و نقل دریایی، قوانینی را تنظیم کرده و به ثبت رساندهاند. قوانین حمل و نقل دریایی نقش بسیار مهمی در ایجاد و حفظ امنیت مالی و جانی، برقراری عدالت و جلوگیری از مشکلات حقوقی -که بهعنوان قراردادهای بینالمللی در صنعت حمل و نقل دریایی به امضا میرسند- ایفا میکنند. به دلیل اهمیت این مقررات، در ادامه این مقاله جدید از بلاگ «راهبر دانش»، با سازمانهایی که در تدوین قوانین حمل و نقل دریایی نقش دارند آشنا میشویم؛ مهمترین قوانین حمل و نقل دریایی و مقررات حمل و نقل با کشتی را بررسی کرده، با عواقب تخطی از این موارد آشنا شده و در نهایت، قوانین حمل و نقل دریایی در ایران را بررسی میکنیم. اگر میخواهید کارنامه درخشانی در صنعت حمل و نقل دریایی داشته باشید، لازم است احاطه کامل روی این موارد داشته باشید. پیشنهاد میکنیم برای آشنایی اولیه با این مباحث تا انتهای این نوشتار همراه ما باشید و جهت اعتلای دانش خود، در دوره آموزشی قوانین و مقررات حمل و نقل دریایی راهبر دانش شرکت نمایید.
چه سازمانی مسئول تدوین قوانین حمل و نقل دریایی است؟
قوانین و مقررات مربوط به حمل و نقل دریایی، پس از بررسیهای دقیق توسط سازمانهای بینالمللی تدوین میشوند. برخی از مهمترین سازمانهایی که در این زمینه فعالیت میکنند به شرح زیر است:
- سازمان جهانی دریانوردی: این سازمان زیرمجموعه سازمان ملل متحد بوده و مسئولیت تدوین و اجرای قوانین حمل و نقل دریایی بهمنظور افزایش ایمنی و جلوگیری از آلودگی دریاها را به عهده دارد.
- کمیسیون اقیانوسشناسی بینالمللی: این سازمان وظیفه دارد دقیقترین و جدیدترین نقشههای دریایی را تهیه کرده و در اختیار نهادهای مربوطه قرار دهد.
- اتحادیه بینالمللی حمل و نقل دریایی: این سازمان مسئول تنظیم قوانین حمل و نقل دریایی و صدور شیوهنامهها و الزامات مربوط به حفظ امنیت در طول پروژههای حمل و نقلی است.
مهمترین قوانین حمل و نقل بینالمللی دریایی
در ادامه، مهمترین مقررات حمل و نقل با کشتی در مأموریتهای دریایی را بررسی میکنیم:
مقررات حمل و نقل بینالمللی بار (INCOTERMS)
INCOTERMS مجموعهای از مقررات و قوانین تجاری است که توسط سازمان بینالمللی تجارت تدوین و به ثبت رسیدهاند. این مقررات، شرایط توافق بین فروشنده و خریدار را در زمینه تحویل بار، تقسیم هزینهها و مسئولیتها، بیمه بار و مسائل مربوط به حمل و نقل دریایی را که با کشتی صورت میگیرد تعیین میکنند. ازآنجاکه محدوده قوانین و اختیاراتی که توسط اینکوترمز تعیین میشود بسیار مهم و حیاتی است، توصیه میشود پیش از اقدام برای جابهجایی بار از طریق کانالهای آبی، این موارد را فرا بگیرید.
قانون بینالمللی دریانوردی
این قانون توسط سازمان جهانی دریانوردی تدوین شده است و حقوق و وظایف کشورها را در محدودههای آبی تعیین میکند. از جمله این موارد میتوان به مجوز عبور کشتیها و مجوز اکتشاف و بهرهبرداری از منابع دریایی در محدودههای خاصی اشاره کرد. به این معنا که هر کشتی برای واردشدن به مرزهای آبی کشورهای دیگر، انجام آزمایشها یا بهرهبرداری از منابع، باید مجوزهای قانونی دریافت کند. در غیر این صورت، ممکن است گارد ویژه وارد عمل شود.
قانون یورک آنتورپ
براساس این مجموعه قوانین، کاپیتان کشتی اجازه دارد در شرایط ویژه و اضطراری برای نجات جان افراد یا حفاظت از محمولههای گرانبهاتر، برخی از محمولهها را به دریا بریزد. برای مثال، هنگامی که کشتی دچار نشتی شده و باید از وزن کل بارها کم کرد، قانون یورک آنتورپ به کمک خدمه میآید.
کنوانسیون حمل و نقل بینالمللی کالای خطرناک (IMDG)
این مقررات که توسط سازمان جهانی دریانوردی (IMO) تدوین شدهاند، برای حفظ ایمنی هنگام حمل و نقل مواد خطرناک دریایی استفاده میشوند. IMDG در ابتدا کالای خطرناک را تعریف کرده و به دنبال آن، شرایط و اصولی برای حمل و بهمقصدرساندن انواع محمولههای خطرناک تعیین نموده است. برای مثال، مواردی که در ادامه عنوان میکنیم بخشی از این کنوانسیون بینالمللی هستند:
- پیش از اقدام برای ثبت سفارش، ماهیت محموله باید بررسی شده و به تأیيد برسد؛
- با استفاده از برچسبگذاری، ماهیت خطرناک محموله باید به اطلاع بخش اجرایی برسد؛
- بستهبندی کالاهای خطرناک اهمیت زیادی داشته و بر همین اساس، باید از متریالهای مناسب استفاده شود؛
- کارکنان بخش اجرایی باید در هنگام بارگیری، چیدمان و تخلیه بار به لباسهای ایمنی و تجهیزات مورد نیاز مجهز باشند؛
- کشتی مورد استفاده باید برای جابهجایی محمولههای خطرناک طراحی و مناسبسازی شده باشد تا ریسک خطرات را به حداقل برساند.
کنوانسیون بینالمللی ایمنی اشخاص (SOLAS)
کنوانسیون SOLAS بهعنوان یکی از قوانین مهم حمل و نقل دریایی شناخته میشود. این کنوانسیون توسط سازمان جهانی دریانوردی (IMO) و با هدف ایجاد فضایی ایمن برای فعالیت خدمه به تدوین رسیده است. SOLAS استانداردهایی را در ارتباط با چگونگی ساخت و نصب تجهیزات کشتیها، نصب منابع تغذیه، قرارگیری منابع الکتریکی، نصب ماشینآلات، سیستم اطفای حریق و ایجاد تعادل در انواع کشتیها بهمنظور جلوگیری از وقوع حوادث دریایی، حمایت از ایمنی ناوگان کشتیها و حفظ جان دریانوردان و محمولهها تعیین میکند.
قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
در ایران، قوانین مربوط به حمل و نقل دریایی توسط سازمان بنادر و دریانوردی ملی تدوین شده و به اجرا میرسند. برخی از مقررات مهم حمل و نقل با کشتی در ایران عبارتاند از:
قانون حمل و نقل آبی ایران
قانون حمل و نقل دریایی ایران، حقوق و وظایف مربوط به دو طرف قرارداد در پروژههای لجستیکی را مشخص میکند. این قانون شامل مواردی مانند قوانین و مقررات حاکم بر کشتیها، آییننامههای مربوط به ایجاد و حفظ ایمنی دریایی، قوانین مرتبط با مراحل بارگیری و تخلیه کالاها، مسئولیتهای اشخاص و شیوه پرداخت هزینهها را شامل میشود.
آییننامههای ایمنی دریایی ایران
این آییننامهها مجموعهای از قوانین و استانداردهایی هستند که رعایت آنها برای حفظ ایمنی کشتیها و جلوگیری از وقوع حوادث دریایی و آلودگی محیطزیست ضرورت دارد. این آییننامهها به مواردی مانند رعایت ایمنی ناوگان کشتیها، جلوگیری از آتشسوزی در کشتیها و چگونگی مهار کردن آن و روشهای بارگیری و تخلیه اصولی انواع محمولهها اشاره دارند.
قوانین مرتبط با تصادف کشتیها
درصورتیکه دو کشتی در محدوده آبی ایران با یکدیگر برخورد کنند، طرف تقصیرکار باید تمام خسارتهای ناشی از برخورد را به شرکت صدمهدیده پرداخت کند. این قانون از سال ۱۳۴۳ به کتاب قوانین دریایی ایران اضافه شده و در حال اجرا است.
در ادامه، بندها و فصلهای کتاب قانونهای حمل و نقل دریایی ایران، وظایف خدمه، کاپیتان، حقوق ممتازه، مقررات جابهجایی مسافران و چگونگی دریافت وام نیز ذکر شده است. شما میتوانید با شرکت در دوره آموزشی قوانین و مقررات حمل و نقل دریایی راهبر دانش، تمامی این موارد را فرا گرفته و اطلاعات خود را افزایش دهید.
عواقب عدم رعایت قوانین حمل و نقل دریایی
عدم رعایت قوانین حمل و نقل دریایی میتواند عواقب جدی و خطرناکی را به دنبال داشته باشد. برخی از عواقب احتمالی عدم رعایت مقررات حمل و نقل با کشتی عبارتاند از:
- وقوع حوادث دریایی مانند تصادف کشتیها، غرقشدن کشتیها و آلودهشدن آب دریاها؛
- بروز صدمات و خسارتهای سنگین برای کشتیها و محمولههای تجاری و درنهایت، متضررشدن طرفین قرارداد؛
- تهدیدات امنیتی در نتیجه تخطی از قوانین بینالمللی.
نتیجهگیری
رعایت قوانین و مقررات در طول پروژههای حمل و نقل دریایی از اهمیت ویژهای برخوردار است. خلاف آنچه در حمل و نقل روزمره مشاهده میکنیم، سرپیچی از اصول قانونی تنها با جریمههای نقدی، تصادفات رانندگی یا باطلشدن گواهینامه همراه نخواهد بود؛ هنگامی که صحبت از پروژههای لجستیکی دریایی به میان میآید، یک اشتباه یا خطای کوچک میتواند به فاجعه تأسفباری نظیر کشتی سانچی بدل شود. به همین خاطر است که پیشنهاد میکنیم با شرکت در دورههای آموزشی حمل و نقل دریایی و فرا گرفتن اصول مربوطه، از امنیت جانی خود و محمولهها حفاظت کنید.