جنرال کارگو؛ نوع محمولههای قابل حمل با کشتی + مزایا و معایب
19, فروردین , 1403قرارداد EXW چیست و چه نقشی در تجارت بینالمللی دارد؟
19, فروردین , 1403تفاوت کشتی با لنج؛ کدامیک برای حمل کالا بهتر است؟
حمل و نقل دریایی یکی از پرکاربردترین روشها برای تجارت جهانی است؛ چون تقریباً 90درصد کالاها از طریق ناوگان کشتیها، اقیانوسها را پیموده و به مقصد نهایی میرسند. کشتیهای باری برای حمل و نقل بینالمللی طراحی و ساخته شدهاند، اما نوع کالای در حال حمل، تأثیر زیادی روی تعیین نوع کشتی باری دارد. بنابراین برای حمل بهینه و کاهش میزان آسیبهای وارده به محموله باید با انواع کشتی آشنا شوید تا بهترین وسیله حمل را انتخاب کنید. در این مقاله از بلاگ «راهبر دانش» علاوه بر معرفی انواع کشتی، به معرفی انواع لنج و تفاوت کشتی با لنج میپردازیم.
انواع کشتی باری کدام اند؟
کشتیهای باری براساس هدف، اندازه محموله، وزن و نوع محموله و عوامل دیگری طبقهبندی میشوند. اما نمیتوان این موضوع را انکار کرد که عامل اقتصادی تأثیر زیادی روی طراحی یک کشتی تجاری دارد. هر مالکی حداکثر بازگشت سرمایه خود را در ساخت کشتی لحاظ میکند و از طرفی حداکثر سرمایه موجود، بدون ریسکهای پُرخطر برای ساخت کشتی را در نظر میگیرد. بنابراین، اینکه چه نوعی از کشتی طراحی و ساخته میشود نهتنها به توان اقتصادی فعلی سازنده بستگی دارد، بلکه به میزان نیاز بازار جهانی و عامل سازگاری آن در آینده نیز وابسته است.
طبق این معیارها، انواع کشتی باری به دستههای زیر تقسیم میشوند.
طبقهبندی کشتیها براساس کاربرد
کشتیها انواع مختلفی دارند اما آن دسته از کشتیهایی که برای حمل کالا استفاده میشوند به شرح زیر هستند.
کشتی کانتینری
همانطور که از نام این کشتی پیداست، بهصورت اختصاصی برای حمل انواع کانتینر طراحی شده است. کشتی کانتینری رایجترین روش حملونقل دریایی است، چون اکثر کالاها در کانتینرها بارگیری میشوند. کشتیهای کانتینری برای بارگیری و حمل انواع کانتینر 20 فوت و 40 فوت، کانتینرهای یخچالی، کانتینرهای عایقشده، کانتینرهای تانکری و… بهینه شدهاند. بنابراین میتوان تعداد زیادی از این کانتینرها را بهشکلی ایمن روی هم بارگیری و حمل کرد.
کشتیهای بار عمومی یا کشتیهای جنرال کارگو
کشتیهای جنرال کارگو که به آنها کشتیهای حمل بار عمومی نیز گفته میشود، بهترین وسیله برای حمل کالاهای بستهبندیشده با ابعاد و وزن نامتعارف هستند که قابلیت بارگیری در کانتینر را ندارند. این کشتیها، فضایی برای کانتینر ندارند، چون بهگونهای طراحی شدهاند که بتوان بارهایی با ابعاد بزرگ، وزن بسیار بالا، غیرقابل بارگیری در انواع کانیتنر و بارهایی با اشکال مختلف و غیرمتعارف را حمل کرد.
کشتیهای عمومی یا جنرال کارگو دارای امکاناتی مانند جرثقیل برای بارگیری و تخلیه انواع بارها بوده و از طرفی تجهیزاتی اختصاصی برای مهار انواع محموله و محکمکردن آنها با هدف کاهش میزان آسیب در تکانهای کشتی دارند.
کشتی فلهبر خشک
کشتیهای فلهبر خشک بهصورت اختصاصی برای حمل کالاهایی طراحی و ساخته شدهاند که عموماً در مقادیر زیاد و بهشکل فله بستهبندی شدهاند. از این نوع کشتیها بیشتر برای حمل کالاهای زیر استفاده میشود:
- محمولههای بستهبندیشده بهصورت فله مانند سیمان، گندم، آهک، مواد پلیمری، شکر و…؛
- محمولههای پالتشده مانند مواد شیمیایی و رنگ؛
- مواد معدنی مانند سنگآهن و زغالسنگ؛
- غلات و دیگر مواد غذایی مشابه؛
- چوب و محصولات مشابه.
چون در این کشتیها معمولاً محصولات بهشکل فله بارگیری و حمل میشوند، بنابراین یکی از تجهیزات اصلی آنها جرثقیلهای قاشقی است که بارگیری و تخلیه محموله را آسانتر کرده است. از طرفی، عرشه کشتیهای فلهبر خشک دارای مناطق خاصی است که برای بارگیری و تخلیه با جرثقیل قاشقی بهینه شدهاند.
کشتی نفتکش یا تانکر
از کشتیهای تانکر برای حمل محمولههایی استفاده میشود که ماهیت مایع یا گاز دارند. بنابراین، این کشتیها بهترین انتخاب برای فرآوردههای نفتی مانند نفت و گاز و مشتقات نفت خام، مواد شیمیایی، آبمیوه و بسیاری محصولات مایع دیگر خواهند بود. محموله در کشتی تانکر بهصورت فله و تا ظرفیت تانکر بارگیری خواهد شد. کشتیهای تانکر انواع مختلفی دارند که به شرح زیر است.
تانکرهای نفتی یا نفتکش
تانکرهای نفتی یا نفتکش، همانطور که از نامشان پیداست، بهصورت اختصاصی برای حمل نفت خام و دیگر محصولات نفتی بهینه شدهاند. این کشتیها ظرفیت بالایی داشته و میتوانند تا 2میلیون بشکه را حمل کنند.
تانکرهای مواد شیمیایی و سایر محصولات مایع
از این تانکرها برای حمل انواع مواد شیمیایی و دیگر محصولات مایع استفاده میشود. کشتی تانکر مواد شیمیایی دارای چندین مخزن برای جلوگیری از اختلاط مواد مختلف است.
تانکرهای آبمیوه و دیگر مایعات خوراکی
این تانکرها بهویژه برای حمل مایعات خوراکی مانند آبمیوه و سایر نوشیدنیها بهینه شدهاند.
کشتی های حمل انواع گاز (Gas ships)
کشتیهای حمل گاز برای حمل انواع گازهای مایع مانند LNG، LPG، اتیلن، آمونیاک و پروپیلن و… بهینهسازی شدهاند. این کشتیها دارای مخازن گرد و بزرگی روی عرشه هستند. این مخازن حمل گاز به 4 دسته زیر تقسیم میشوند:
- Independent Tanks: مخازن مستقل بهصورت کامل وزن محموله را پشتیبانی میکنند.
- Membrane Tanks: مخازن غشایی دارای دیوارههای نازکی هستند که با ساختار کشتی پشتیبانی شده و محموله داخل آنها میتواند بهراحتی منقبض یا منبسط شود.
- Integral Tanks: مخازن یکپارچه بخشی از ساختار کشتی هستند.
- Semi Membrane Tanks: مخازن نیمهغشایی دارای گوشههای گرد برای جلوگیری از تماس مخزن با ساختار کشتی هستند.
کشتی های یخچالی
کشتیهای یخچالی یا بهعبارتی یخچالدار برای حمل انواع کالاهای فاسدشدنی و محصولاتی که نیازمند دمایی ثابت در طول سفر دریایی هستند طراحی و ساخته شدهاند. این کشتیها دارای قابلیت کنترل دما بوده و برای محمولههای یخزده مانند گوشت و محصولات دیگری مانند داروها که باید در دمای مناسب نگهداری شوند، بهترین انتخاب خواهند بود. بنابراین، از کشتیهای یخچالی میتوان برای حمل دریایی محصولاتی مانند انواع گوشت، میوهها، سبزیجات، انواع ماهی، برخی غذاها و البته انواع دارو استفاده کرد. درواقع قابلیت کنترل دما باعث شده است تا کلیه محصولات در طول سفر حمل، سالم باقی بمانند و کیفیت خود را از دست ندهند.
کشتیهای باربری سنگین و پروژهای (Heavy-lift and Project Cargo Vessels)
کشتیهای باربری سنگین یا Project Cargo کشتیهایی هستند که بهطور هدفمند برای حمل محمولههای بسیار سنگین و حجیم مانند موارد زیر طراحی و ساخته شدهاند:
- سایر کشتیها
- ماشینآلات صنعتی بزرگ
- قطعات بزرگ ماشینآلات صنعتی
- پرههای توربینهای بادی
- جرثقیلهای اسکله و بنادر
برخی از این کشتیها به جرثقیلهایی با ظرفیت بالا برای بارگیری و تخلیه محمولهها در بنادر بدون تجهیزات حمل بارهای سنگین، مجهز شدهاند.
کشتی های حمل دام و حیوانات زنده (Livestock Carriers)
کشتیهای حمل حیوانات بهصورت اختصاصی برای حمل انواع حیوانات زنده بهینه و طراحی شدهاند. دو نوع اصلی از این کشتیها وجود دارد که شامل کشتی حمل گوسفندان و کشتیهای حمل گاو است. البته این کشتیها قابلیت مجهزشده به امکانات برای حمل انواع دیگر حیوانات زنده را نیز دارند.
ازجمله مهمترین امکانات این کشتیها، تهویه مناسب برای تنفس حیوانات، تأمین منظم آب و غذای مورد نیاز آنها و همینطور سیستم جمعآوری فضولات است. برخی از این کشتیها فضای کافی برای حمل حداقل 120.000 گوسفند را دارند.
کشتی های Roll On /Roll Off یا بهاختصار RORO
کشتیهای RORO یکی از انواع کشتیهای مناسب برای حمل کالاهایی با ویژگیهای خاص هستند. در این کشتیها از امکاناتی مانند رمپ و سکو برای حمل محمولههای چرخدار به شرح زیر استفاده میشود:
- خودروهای شخصی و وارداتی؛
- خودروهای صنعتی مانند کامیون، اتوبوس، لیفتراک و ماشینآلات کشاورزی؛
- تجهیزات ساختمانی؛
- ماشینآلات ساختمانی مانند بیل مکانیکی و غیره.
البته کشتیهای RORO با تجهیزات حمل و بارگیری چرخدار بهینه شدهاند تا بتوان برخی دیگر از محمولهها را نیز با آنها حمل کرد. جالب است بدانید که برخی از این کشتیها بهصورت اختصاصی برای حمل نوع خاصی از محمولهها طراحی و ساخته شدهاند که به شرح زیر هستند.
- Pure Car Carrier یا بهاختصار PCC تنها برای حمل خودروها؛
- Pure Car and Truck Carrier یا بهاختصار PCTC تنها برای حمل کامیونها.
کشتیهای RORO حتی میتوانند سیستم RO-RO را با انواع دیگر محمولهها و حتی برای بار مسافران نیز ترکیب کنند. بنابراین نام آنها اندکی متفاوت خواهد بود.
- کشتیهایی که کانتینرها و محمولههای چرخدار را حمل میکنند، کشتیهای ConRO یا کشتی RO-LO نامیده میشوند.
- کشتیهایی که محمولههای عمومی و وسایل نقلیه را حمل میکنند، کشتیهای GenRo نامیده میشوند.
- کشتیهایی که مسافر را همراه با خودرو و سایر وسایلِ حمل و نقل جابهجا میکنند، کشتیهای RoPax نامیده میشوند.
طبقهبندی کشتیها براساس ظرفیت
شرکتهای کشتیسازی علاوه بر طراحی و طبقهبندی انواع کشتی براساس کاربرد، آنها را براساس ظرفیت نیز دستهبندی میکنند. در جدول زیر دستهبندی کشتیها براساس استاندارد Deadweight Tonnage یا بهاختصار DWT آمده که در سال 2020 معرفی شده است.
دستهبندی کشتی | میزان DWT |
کشتیهای Small Handy | 10,000 DWT تا 24,999 DWT |
کشتیهای Handy Size | 28,000 DWT تا 40,000 DWT |
کشتیهای Large Handy | 35,000 DWT تا 39,999 DWT |
کشتیهای Handymax | 40,000 DWT تا 50,000 DWT |
کشتیهای Traditional Supramax vessel | 50,000 DWT تا 60,000 DWT |
کشتیهای Panamax (حداکثر اندازه کشتیهایی است که میتوانند از کانال پاناما عبور کنند) | 60,000 DWT تا 80,000 DWT |
کشتیهای Post-Panamax vessel | 79,000 DWT تا 99,999 DWT |
کشتیهای Aframax (تانکرهای نفتی با اندازه متوسط اما بزرگتر از کشتیهای Panamax و کوچکتر از کشتیهای Suezmax) | 75,000 DWT تا 115,000 DWT |
کشتیهای Suezmax (حداکثر اندازه کشتیهایی است که میتوانند از کانال سوئز عبور کنند) | تقریبا 150,000 DWT |
کشتیهای Malaccamax (حداکثر اندازه کشتیهایی است که میتوانند از تنگه مالاکا عبور کنند) | 280,000 DWT تا 300,000 DWT |
کشتیهای Seawaymax (حداکثر اندازه کشتیهایی است که میتوانند از کانال Locks عبور کنند) | 10,000 DWT تا 60,000 DWT |
کشتیهای Capesize (حداکثر اندازه کشتیهایی است که نمیتوانند از کانال پاناما یا سوئز عبور کنند، اما میتوانند از کانال Good Hope و Cap Horn عبور کنند) | – 100,000 DWT تا 129,999 DWT برای Mini Capesize
– 130,000 DWT تا 199,999 DWT برای Standard Capesize – +200,000 DWT برای Large Capesize |
کشتیهای Very Large Crude Carrier یا بهاختصار VLCC (سوپرتانکر با ظرفیت بالا) | 150,000 DWT تا 320,000 DWT |
کشتیهای Ultra Large Crude Carrier یا بهاختصار ULCC (سوپرتانکر با ظرفیت بسیار بالا) | 320,000 DWT تا 550,000 DWT |
انواع لنج کدام اند؟
لنج نوعی کشتی کوچک باری و مسافربری یا بهعبارتی نوعی قایق بزرگ باری و مسافربری است. این وسیله بیشتر در خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند دیده میشود. لنجها طبق ساختار قایقهای بادبانی رایج در خلیج فارس ساخته میشوند. این وسیله با موتور حرکت میکند که ممکن است سوخت آن گازوئیل یا بنزین باشد.
لنجها معمولاً دارای 2 ساختار عرشهباز و عرشهنیمهباز هستند. انواع مختلفی از لنجها وجود دارند که ممکن است برای ماهیگیری، حمل مسافر و یا بار از آنها استفاده شود.
انواع لنج
همانطور که اشاره شد، لنجها بهصورت کلی برای ماهیگیری، حمل مسافر و بار استفاده میشوند. لنجهایی که در ایران از آنها برای حمل بار استفاده میشود به شرح زیر هستند.
لنج بَغَلِه
لنج بغله یکی از انواع لنجهایی است که از آن برای حمل بار استفاده میشود. با این نوع لنج میتواند بین 300 تن تا 700 تن بار را جابهجا کرد.
مَنجی و کُچی (کوتی)
این دو لنج بدون موتور و با بادبان کار کرده و بیشتر از آن برای حمل مسافر و بار استفاده میشود. البته در برخی مناطق از این لنجها برای ماهیگیری هم استفاده میکنند.
جالبُوت
جالبوت نوعی لنج است که بیشتر از آن برای حمل مواد خوراکیای مانند شکر، برنج و حبوبات، و حیوانات و چوب و الوار استفاده میشود. این لنج بین 5 تن تا 100 تن ظرفیت دارد.
بُوم
لنج بُوم یکی از بزرگترین لنجهای خلیج فارس و نواحی اطراف است که برای حمل 20 تن تا 300 تن بار مناسب خواهد بود.
تفاوت کشتی با لنج چیست؟
با اطلاعاتی که تاکنون کسب کردهاید، بهصورت کامل با انواع کشتی و انواع لنج باری آشنا شده و حال زمان آن رسیده تا اطلاعاتی درباره تفاوت کشتی با لنج در اختیارتان قرار گیرد.
طراحی و ساختار ساخت
کشتیها سازههای بسیار پیچیدهای هستند که در آنها انواع سیستمها و تجهیزات برای پایداری ایمنی و کنترل کشتی در نظر گرفته شده است. در مقابلِ کشتی، لنجها ماشینآلات و تجهیزات کمتری داشته و از طرفی نیروی محرکه کمتری نیاز دارند.
اندازه
یکی از مهمترین تفاوتهای کشتی با لنج، ابعاد و اندازه این دو وسیله حمل و نقل دریایی است. کشتی ابعادی چند برابر یک لنج دارد.
فناوری و ناوبری
از نظر فناوری و ناوبری، لنجها بسیار سادهتر از کشتیها بوده و از طرفی تجهیزات، سیستمها و الزامات نگهداری عملیاتی مانند کشتی را ندارند.
تعداد خدمه
تعداد خدمه کشتی به اندازه و نیازهای آن بستگی دارد، اما همواره تعداد آنها بسیار بیشتر از تعداد خدمه لنج است.
منطقه عملیاتی یا منطقه کاربرد
از دیگر تفاوتهای بین کشتی و لنج میتوان به مناطق عملیاتی آنها اشاره کرد. کشتیها در مناطق اقیانوسی و دریاهای آزاد فعالیت دارند، اما لنج معمولاً در خلیجها و مناطق کوچک آبی فعالیت میکند.
ظرفیت بار قابل حمل
حداقل ظرفیت بار قابل حمل با کشتی 500 تن است، درحالیکه حداقل ظرفیت بار قابل حمل با لنج بین 5 تن تا 20 تن است. حداکثر ظرفیت بار قابل حمل با لنج نیز 700 تن است، اما کشتی محمولههایی با وزن بسیار بیشتر را حمل میکند.
نوع بار قابل حمل
انواع کشتی برای حمل محمولههای مختلفی طراحی و ساخته شدهاند، اما با لنج فقط میتوان محمولههای جامد را جابهجا کرد.
نیروی لازم برای حرکت
یک لنج میتواند با موتور بنزینی و گازوئیلی یا با بادبان کار کند. اما کشتیها نیازمند موتورهای اختصاصی هستند.
نتیجهگیری
مهمترین تفاوت کشتی با لنج در منطقه عملیاتی است. کشتیها اصولاً برای حمل کالاهای سنگین میان اقیانوسها و آبهای آزاد طراحی و بهینه شدهاند. اما از لنج میتوان تنها در مناطق آبی کوچک استفاده کرد. با مقایسه کاملی که بین انواع لنج با کشتی انجام شد، اکنون میتوانید وسیلهای متناسب با نیازهای کالای خود برای حمل دریایی انتخاب کنید.